چرا بورس باید با این فاجعه تولید رشد کند؟  

به گزارش بورس‌نیوز، در اقتصاد خرد ما نموداری داریم که به ازای یک سطح تولید مشخص میزان درامد و هزینه را مشخص میکند و شکاف این ۲ نمودار نشانه دهنده سود بنگاه است.

از انجا که این مطلب برای عموم نگارش شده ساده‌ترین شکل این نمودار را رسم کرده و در ادامه تشریح میکنیم. 

در شکل فوق خط آبی رنگ نشان دهنده درآمد به‌ازای سطح مشخص تولید و خط قرمز نشان دهنده هزینه است. اختلاف این ۲ نمودار نیز سود بنگاه را نمایش می‌دهد. 

اکنون در سال‌های اخیر دولت به دلیل کسری بودجه فشار حداکثری را با افزایش مالیات‌ها، گران کردن هزینه‌های تولید و... به تولیدکنندگان وارد کرده است و در واقع خط هزینه را از مسیر C۱ به C۲ افزایش داده است. در مقابل با افزایش نرخ بهره، قطع برق و گاز، عدم سرمایه‌گذاری جدید و استهلاک صنایع، قیمت‌گذاری دستوری و... مسیر تولید را نیز از Y۱ به Y۲ کاهش داده است. 

به نمودار زیر توجه کنید:

به‌وضوح مشخص است که شکاف و اختلاف درآمد و هزینه به‌شدت کاهش یافته است و در سطوح بالا حتی ممکن است که درآمد و هزینه به هم برسند و سود بنگاه برابر صفر گردد. در واقع این اتفاقی است که در صنعت ما و تولید ما در سال‌های اخیر رخ داده است. 

شکاف و اختلاف بین درآمد و هزینه همان حاشیه سود تولید است. حالا با علم به اتفاقی که افتاده و دریافت مفهوم حاشیه سود، این عدد را برای ۹ صنعت بورسی و حدود ۱۵۰ سهم برای ۴ سال اخیر و همچنین فصل اخیر محاسبه کرده ایم. 

در جداول زیر حاشیه سود و روند تغییرات آن را مشاهده می‌کنید: 

حاشیه سود خالص سالانه پتروشیمی‌ها 

حاشیه سود میانگین صنعت از ۴۶ درصد به ۲۳ درصد کاهش یافته است! افزایش قیمت یوتولیتی، افزایش قیمت گاز در حدی که گرانترین گاز خوراک منطقه را داریم و بزرگترین منابع گازی منطقه! افزایش مالیات‌ها و. باعث این رخداد شده است. 

حاشیه سود خالص گروه فلزات اساسی

تصویر ۲ – فلزات اساسی

کاهش حاشیه سود صنعت از ۳۶ به ۱۵ درصد طی ۴ سال. 

حاشیه سود گروه مواد و محصولات دارویی

تصویر ۳ – مواد و محصولات دارویی

میانگین از ۳۳ به ۲۱ درصد رسیده است.

گروه مواد و محصولات غذایی

تصویر ۴ – مواد و محصولات غذایی

گروه کانی‌های غیرفلزی

تصویر ۵ – کانی غیر فلزی

گروه کاشی و سرامیک

تصویر ۶ – کاشی و سرامیک

گروه لاستیک و پلاستیک

تصویر ۷ – لاستیک و پلاستیک

گروه قند و شکر

گروه سیمانی

اما نکاتی در مورد توضیحات و جداول 

۱- در صنایع اصلی و بزرگ یعنی پتروشیمی و فلزات اساسی افت حاشیه سود به نصف و کمتر از نصف در ۴ سال فاجعه بار است. با حفظ روند فعلی، قیمت گذاری دستوری، عدم سرمایه گذاری جدید و استهلاک صنایع، رفع نشدن ناترازی انرژی و قطع برق و گاز صنایع، باز نشدن راه‌های تجارت و صادارات و ورادات و ارز چند نرخی، زیان ده شدن اصلی‌ترین صنایع کشور و تعطیلی ان‌ها دور از دسترس نیست. 

۲- عده‌ای می‌خواستند ۳ روزه بورس را درست کنند و عده‌ای دیگر بورس را قمارخانه میدانستند. تو گویی قیمت سهام و تابلوی بورس امری مستقل از تولید و اقتصاد است و یک عده با خرید و فروش روی هوا قیمت‌ها را دستکاری میکنند. عده‌ای دیگر هم اعتقاد به بازار اولیه داشتند. در پاسخ به این عزیزان باید اعلام کنم که بورس اینه تمام نمای اقتصاد و تولید یک کشور است. وقتی تولید در یک کشور به این وضع فاجعه بار دچار شود، دلیلی برای سبز شدن بورس وجود ندارد. وقتی حاشیه سود‌ها عمدتا زیر ۲۰-۲۵ درصد و نرخ اخزا ۳۲ درصد و سود درامد ثابت ۲۹ درصد است، اصولا چرا باید کسی در صنعت سرمایه گذاری کند؟ چرا یک تولید کننده باید خط تولید جدید راه اندازی کند؟ چرا یک سرمایه گذار باید سهام بخرد؟ چرا باید بازار اولیه رونق داشته باشد؟ 

۳- برای کنترل تورم نرخ بهره را افزایش دادید؟ اکنون با تعطیلی صنایع علاوه بر تورم باید پی بیکاری هم به تن خود بمالید. در واقع وارد دوران تورم به دلیل کمبود عرضه خواهیم شد. صنایع تعطیل می‌کنند، کارگران بیکار می‌شوند، در مقابل عرضه کالا‌ها صورت نمی‌گیرد و به دلیل نبود عرضه تورم سرسام‌آور ونزوئلایی را شاهد خواهیم بود. در واقع افرادی که قبلاً کار داشتند و با تورم دست‌وپنجه نرم می‌کردند، اکنون باید با بیکاری و تورم هم زمان دست‌وپنجه نرم کنند. 

۴- در حاشیه سود‌ها مشاهده می‌کنیم که صنایعی که فروش داخلی دارند؛ مانند سیمان، مواد قندی و کاشی و سرامیک، افت حاشیه سود کمتری نسبت به صادراتی‌ها مانند فلزات و پتروشیمی‌ها داشتند. این در واقع نشان دهنده مشکلات بزرگ‌تری است. یعنی ارزآوری با مشکل روبرو خواهد شد و تراز تجاری منفی ۱۵ میلیارددلاری سال گذشته منفی‌تر هم خواهد شد. 

۵- در واقع در شرایطی که صنایع با مشکلات تحریم و عدم ارتباط اقتصادی با جهان را تحمل می‌کردند، دولت با دست‌اندازی فشار را بر آن‌ها بیشتر هم کرد. 

دولت چهاردهم آقای پزشکیان صنعت و تولید را در این شرایط تحویل می‌گیرد. اگر ایشان و تیم اقتصادی و صنعتی ایشان تا ۱ سال اینده فکر فوری برای نجات تولید و صنعت کردند، مصوبه‌های عجیب و غیرکارشناسی دولت قبل را باطل کردند، ارز را به سمت تک نرخی بردند، میتوان امیدوار بود که تولید مجددا به مدار رونق بازگردد، در غیر این صورت فاجعه‌ای بزرگ در راه خواهد بود.

فرید عباسی - کارشناس بازار سرمایه